Zbiorniki przeciwpożarowe – wymagania, normy i zastosowanie

• Jaka jest definicja zbiornika przeciwpożarowego?
• Jakie są typowe pojemności zbiorników przeciwpożarowych? 
• Jakie są wymagania normy dla zbiorników przeciwpożarowych?
• Czy elastyczne zbiorniki mogą być zastosowane jako zbiorniki przeciwpożarowe?
• W co powinien być wyposażony przeciwpożarowy zbiornik wodny?
• Na co należy zwrócić uwagę przy projektowaniu zbiornika przeciwpożarowego?

Obowiązująca od 2017 roku norma PN-B-02857:2017-04 określa wymagania dla wszystkich typów zbiorników przeciwpożarowych: naziemnych, półpodziemnych, podziemnych, krytych i otwartych. W niniejszym artykule skupimy się na zbiornikach naziemnych, do których zaliczają się poduszkowe, zbiorniki elastyczne.

Opracowanie SGSP

Szkoła Główna Służby Pożarniczej w Warszawie, w 2019 przygotowała “Opracowanie wytycznych użytkowania mobilnych zbiorników na wodę produkcji firmy Exflo  jako zbiorników przeciwpożarowych”. Praca, którą kierował: st. bryg. dr inż. Grzegorz Dzień, zakończona jest następującym podsumowaniem: “Opisane w opracowaniu zastosowanie mobilnych zbiorników na wodę do celów przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru, jest rozwiązaniem innowacyjnym poszerzającym możliwości techniczne spełnienia warunków zaopatrzenia w wodę na terenach bez infrastruktury wodociągowej lub tych terenach gdzie ta infrastruktura nie zapewnia parametrów określonych w przepisach i normach przeciwpożarowych. Jest to również bardzo dobre rozwiązanie na terenach leśnych. Zbiorniki mogą funkcjonować niezależnie od infrastruktury jako pojedyncze lub zespoły zbiorników. Zastosowanie zbiorników Exflo wymaga opracowania dokumentacji projektowej wraz z uzgodnieniem rzeczoznawcy ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych”.

Czym jest przeciwpożarowy zbiornik wodny?

Z definicji normy “PN-B-02857:2017-04 Ochrona przeciwpożarowa budynków, Przeciwpożarowe zbiorniki wodne. Wymagania ogólne”, to:

Wspomniana norma określa wymagania dotyczące takich zbiorników mające postać naziemnych, półpodziemnych, podziemnych, krytych i otwartych . Sama norma jednak nie obejmuje zbiorników zasilających stałe urządzenia gaśnicze i zabezpieczające.

W nawiązaniu do wymagań normy PN-B-02857:2017-04 i opracowania SGSP, przy wykorzystaniu zbiorników elastycznych Exflo, należy uwzględnić m.in. takie aspekty jak:

1. Pojemność zbiorników

Pojemność typowych zbiorników do budynków użyteczności publicznej wynosi 100 m³ i 200 m³, do budynków produkcyjno magazynowych jest obliczana indywidualnie na podstawie gęstości obciążenia ogniowego i względnego czasu trwania pożaru. Zbiorniki mogą być dodatkowo używane jako zastępcze lub uzupełniające źródła wody. Pojemność najmniejszego przeciwpożarowego zbiornika wodnego powinna wynosić co najmniej 50 m³. Ze względu na możliwość niepełnego opróżnienia zbiornika, należy zwiększyć każdorazowo jego pojemność o 2,5%. W okresie zimowym zbiorniki muszą być zabezpieczone instalacją grzejną przed zamarzaniem.

2. Konstrukcja przeciwpożarowych zbiorników wodnych Exflo

Przeciwpożarowe zbiorniki wodne powinny być szczelne i trwałe, a ich rozwiązania konstrukcyjne powinny uwzględnić wszelkie przewidywane oddziaływania, tak aby utrzymać wymagany zapas wody do celów przeciwpożarowych przez cały okres ich projektowanej eksploatacji. Przeciwpożarowe zbiorniki wodne powinny być wykonane z przegród, membran wodoszczelnych (lub uszczelnionych membraną hydroizolacyjną), w sposób zapewniający ochronę projektowanego zapasu wody przed zamarzaniem. Grupa pojemników stanowiących przeciwpożarowy zbiornik wodny powinna być połączone ze sobą przewodami o średnicy co najmniej 300 mm.

W aspekcie praktycznym dla samej membrany – tkaniny technicznej, z której wykonany jest zbiornik należy zwrócić uwagę na jej parametry:

• masę (gramaturę),
• odporność na rozciąganie i rozerwanie,
• żywotność
• gwarancję.

3. Głębokość przeciwpożarowych zbiorników wodnych

Zgodnie z normą głębokość przeciwpożarowego zbiornika wodnego nie powinna być mniejsza niż 2.0 m. 

Według opracowania SGSP, aby zachować zgodność z normą, w przypadku zbiorników Exflo, które są zbiornikami naziemnymi jako głębokość należy traktować głębokość poboru wody ze studni ssawnej (która powinna wynosić 2,0 m). Głębokość przeciwpożarowych zbiorników wodnych powinna być taka, aby w warunkach pracy z zasysaniem wody przez pompy pożarnicze, odległość pionowa, mierzona od poziomu stanowiska czerpania wody do najniższego użytecznego poziomu wody, nie powinna przekraczać 5,0m.

Wśród Zamawiających i użytkowników zbiorników Exflo, pojawia się praktyka wniosku o odstępstwo i dopuszczenie niewykonywania studni ssawnej, aby jednostki gaśnicze mogły bezpośrednio podłączyć się pod przewody ssawne wyposażone w nasady typu 110 wg PN-M-51038 odchodzące od zbiornika elastycznego. Podłączenie bezpośrednio pod przewód ssawny, w przypadku zbiorników elastycznych Exflo pojawiło się na podstawie praktyk i sugestii od jednostek ratunkowo-gaśniczych. 

4. Lokalizacja przeciwpożarowych zbiorników wodnych

Przeciwpożarowe zbiorniki wodne należy sytuować możliwie centralnie w stosunku do obiektów chronionych, w odległości od nich do 250 m, przy zapewnieniu pojazdom pożarniczym dojazdu o długości nie przekraczającej 350 m (od stanowiska czerpania wody do punktu przewidywanego przyjęcia jednostek ochrony przeciwpożarowej, zlokalizowanego nie dalej niż 30 m od chronionego obiektu). Zbiornik powinien być zlokalizowany w odrębnej strefie pożarowej, poprzez zachowanie pomiędzy obiektem chronionym a zbiornikiem, pasa wolnego terenu lub ściany oddzielenia przeciwpożarowego.

Zbiornik przeciwpożarowy na wodę – tymczasowa instalacja na czas rozbudowy

5. Stanowisko czerpania wody

Stanowisko czerpania wody należy lokalizować przy każdej nasadzie ssawnej punktu poboru wody, tak aby umożliwić postój samochodu pożarniczego o długości 12 m. W przypadku przeciwpożarowych zbiorników wodnych służących wyłącznie zapewnieniu wody, do celów przeciwpożarowych dla jednostek osadniczych umożliwiające ustawienie motopompy. 

Stanowisko postojowe dla samochodu pożarniczego  na stanowisku czerpania wody powinno:

• posiadać szerokość min. 4 m i długość min. 1 m (dla jednostek osadniczych: minimum 3m długości i szerokości)
• znajdować się nie więcej niż 2 m od punktu poboru wody ze zbiornika lub studzienki
• posiadać nawierzchnię utwardzoną, mieć spadek dla odwodnienia i spełniać wymagania dla dróg pożarowych
• znajdować się odległości od obiektu chronionego, która zapewnia bezpieczne czerpanie wody

Odległość stanowiska od obiektu chronionego:

• nie mniej niż 8 m
• minimum 16 m jeśli obiektem jest budynek ze ścianą zewnętrzną, która w pasie terenu o szer. 16 m od strony stanowiska, nie posiada klasy odporności ogniowej co najmniej E15 lub
• składowisko materiałów palnych lub obiekt budowlanych, których strefa pożarowa przy stanowisku czerpania wody, ma powierzchnię wewnętrzną przekraczającą 1000 m² i gęstość obciążenia ogniowego przekraczająca 2000 m MJ/m²

Dopuszcza się lokalizację stanowiska czerpania wody w mniejszej odległości, jeśli zastosowana zostanie ściana oddzielenia przeciwpożarowego, zapewniająca możliwość bezpiecznego czerpania wody w czasie krótszym niż obliczeniowy czas trwania pożaru ale nie krócej niż 2h.

6. Dojazd do stanowiska czerpania wody

Dojazd powinien spełniać wymagania dla dróg pożarowych,  a w tym:

• umożliwiać wykonanie manewru samochodu gaśniczego
• w przypadku stanowiska o wymiarach co najmniej 3 x 3 m, zapewniać bezpośredni dostęp do niego lub utwardzonego dojścia o długości nie przekraczającej 50 m i szerokości 1,5 m

7. Punkt poboru wody

Punkt powinien umożliwiać bezpieczne pobór wody w przypadku pożaru. Może być zlokalizowany poza stanowiskiem czerpania wody, jeśli ta odległość jest mniejsza niż 2 m.

8. Studzienka ssawna

• połączona ze zbiornikiem powinna zapewniać możliwość poboru wody każdym przewodem ssawnym z wydajnością minimum 1200 dm³/min
• szczelna, o średnicy wewnętrznej nie mniejszej niż 1m i głębokości 2 m
• wyposażona w rozwiązania umożliwiające zejście do wnętrza i pokrywę o średnicy minimum 60 cm
• wyposażona w przewód lub przewody ssawne wyprowadzone w kierunku stanowiska czerpania wody, tak aby zapewnić podłączenie autopompy lub motopompy
• wlot do studzienki: poniżej najniższego użytecznego poziomu wody, w odległości co najmniej jednej średnicy tego przewodu
• zabezpieczona przed zamarzaniem

Studzienka ssawna połączona ze zbiornikiem, stanowi zespół naczyń połączonych. W przypadku utrudnień terenowych i braku możliwości posadowienia studzienki poniżej poziomu terenu, zbiornik należy posadowić na nasypie tak, aby zapewnić głębokość poboru wody minimum 2m. Nasyp powinien być zagęszczony i zabezpieczony przed wypłukiwaniem przez opady atmosferyczne.

9. Przewód ssawny

Przewód ssawny powinien być wykonany z rur o średnicy nominalnej nie mniejszej  niż 100 mm, a w przypadku zbiornika naziemnego z jednym przewodem ssawnym o średnicy nie mniejszej niż 150 mm. Długość przewodu do pracy ze ssaniem nie powinna być większa niż 10 m.

Liczba przewodów ssawnych zależy od pojemności zbiornika przeciwpożarowego. 
Dla zbiorników o pojemności do 150 m³: co najmniej jeden przewód ssawny.
Dla zbiorników o pojemności 151 m³ – 300 m³:  co najmniej dwa przewody ssawne
Dla zbiorników o pojemności powyżej 300 m³: co najmniej trzy przewody ssawne

Przewód ssawny:

• na jego wlocie powinien być zainstalowany zawór zwrotny
• górna część przewodu ssawnego wyprowadzona na wysokość od 50 cm do 100 cm nad poziom stanowiska czerpania wody, zakończona poziomym odcinkiem rury zaopatrzonym w punkcie poboru w nasadę typu 110 wg PN-M-51038 lub lub dwie nasady typu 110 w przypadku zbiornika naziemnego z jednym przewodem ssawnym
• Nasady typu 110 wyposażone w pokrywy typu 110 wg PN-M-51024
• Zalecana odległość pomiędzy nasadami, do jednoczesnego czerpania wody przez pompy pożarnicze wynosi co najmniej 2 m
• Szczelny na podciśnienie co najmniej 0,07 MPa, dopuszczalny spadek wielkości podciśnienia w ciągu 60 sekund nie powinien przekraczać 0,01 MPa
• Wykonany aby umożliwiać pobór wody ze zbiornika lub studzienki w czasie mrozów
• Zabezpieczony przed korozją

10. Studzienka osadnikowa (dla zbiorników wodnych nie zasilanych z sieci wodociągowej)

Studzienka osadnikowa powinna być zlokalizowana między zbiornikiem a kanałem doprowadzającym wodę. Wyposażona w przewód odprowadzający nadmiar wody ze studzienki do zbiornika, a wylot przewodu z niej, powinien znajdować się powyżej maksymalnego poziomu wody w zbiorniku.

11. Czas napełniania przeciwpożarowych zbiorników wodnych po ich całkowitym opróżnieniu

Przeciwpożarowe zbiorniki wodne zasilane z sieci wodociągowej powinny być napełniane za pomocą przewodu doprowadzającego wodę w czasie nie dłuższym niż:

• 48 godzin w przypadku 100% napełnienia zbiorników o pojemności do 100 m³
• 48 godzin w przypadku 50% napełnienia zbiorników o pojemności powyżej 100 m³

Jeżeli zbiorniki wodne zasilane są z innych źródeł, źródło zasilające powinno napełnić cały zbiornik po jego opróżnieniu w czasie nie dłuższym niż 72 godziny.

W co powinien być wyposażony naziemny przeciwpożarowy zbiornik wodny?

Podsumowując powyższe, kompletny zbiornik powinien być wyposażony w:

• odpowiednią ilość przyłączy zapewniających przepływ wody do studzienki lub bezpośrednio do przewodów ssawnych (ilość i średnice zależą od pojemności zbiornika naziemnego)
• przewody ssawne z zaworem zwrotnym, nasadami typu 110 i zakończone pokrywami 
• studzienkę ssawną o odpowiednim wyposażeniu (dla zapewnienia wymaganej wysokości minimalnej 2m) lub dopuszczenie odstępstwa od jej wykonania (z uwagi na charakter zbiornika lub praktykę strażackę i łatwiejszy pobór wody)
• przyłącze z przewodem do zasilania zbiorników w wodę
• zabezpieczenie przeciw zamarzaniu wody w okresie zimowym (np. maty i kable grzejne)
• wszystkie elementy elektryczne odpowiednio oznakowane, z widocznym wyłącznikiem głównym

Oczywiście niezbędne jest zapewnienie odpowiedniego przygotowania oznakowania, dojazdu i punktu czerpania wody.

Projektując przeciwpożarowy zbiornik wodny na bazie zbiornika elastycznego Exflo Waterbase typ F, zachęcamy do współpracy z rzeczoznawcami. Zapraszamy również do kontaktu z doradcami technicznymi Exflo, specjalistami w zakresie rozwiązań przeciwpożarowych (Wypełnij formularz). Więcej informacji o nasyzhc zbiornikach przeciwpożarowych znajdziecie na poniższej podstronie.

ZBIORNIKI PPOŻ

Na życzenie udostępniamy również opracowanie SGPS oraz karty katalogowe dla naszych zbiorników.