Wanny wychwytowe a przepisy: obowiązek czy tylko dobra praktyka
“Kolejny wydatek?! Wanny wychwytowe nie są mi potrzebne! Takich firm jak moja to jeszcze nie obowiązuje” – gdy co pewien czas dociera do mnie taka opinia od przedstawiciela kadry zarządzającej, to można byłoby stwierdzić, że przedsiębiorcy dzielą się na dwie grupy: świadomych i nieuświadomionych. Zapisy o stosowaniu zabezpieczeń, a także o wannach i tacach pojawiły się roku 1997, w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. I zanim przejdę do rozwinięcia tematu wanien, przywołam najważniejsze: to przedsiębiorca oraz kadra kierownicza, a nie “behapowiec”, odpowiada za organizację bezpiecznej pracy (art. 207 i 212 Kodeksu Pracy).
Jest piktogram, jest niebezpieczeństwo i … karta charakterystyki?
Czy mamy do czynienia z substancją zagrażającą naszemu zdrowiu, życiu lub środowisku, poznamy po obecności na opakowaniu jakiegokolwiek piktogramu z czerwoną ramką (poniżej przykłady) zgodnego z rozporządzeniem CLP:
Obowiązkiem dostawcy takiej substancji niebezpiecznej (regulują to przepisy Unijne – rozporządzenie REACH) jest dołączenie karty charakterystyki (MSDS), w której znajdziemy m.in: informacje o zagrożeniach, warunkach magazynowania i niekorzystnych reakcjach chemicznych. Pamiętajmy, że Pracodawca ma obowiązek poinformowania pracownika o zagrożeniach wynikających z używanych na terenie Zakładu Pracy substancji niebezpiecznych, z którymi pracownik może mieć styczność (powinno mieć to również odzwierciedlenie w “Ocenie Ryzyka”). Warto w pobliżu stanowisk magazynowania i pracy z substancjami, w ramach dobrych praktyk zastosować skrócone wersje graficzne kart MSDS. Będzie to przypominało pracownikom o koniecznych do zastosowania środkach ochrony osobistej oraz występujących zagrożeniach.
Wanny wychwytowe – gdzie te przepisy?
Trzeba powiedzieć o tym wprost: w przepisach zapobieganie wyciekom jest wymienione jako obowiązkowe, jednak w większości z nich brakuje konkretnych wytycznych. Taki stan faktycznie może powodować dezorientację. Poniżej znajduje się wykaz aktów prawnych, do których w większości odwołam się w niniejszym artykule:
- Kodeks Pracy
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 marca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 16 kwietnia 2002 r.w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego, jakim powinny odpowiadać zbiorniki bezciśnieniowe i niskociśnieniowe przeznaczone do magazynowania materiałów trujących
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów
- Ustawa z dnia 20.07.2017 r. Prawo Wodne
- Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 19 lutego 2020 r. w sprawie wymagań w zakresie ochrony przeciwpożarowej, jakie mają spełniać obiekty budowlane lub ich części oraz inne miejsca przeznaczone do zbierania, magazynowania lub przetwarzania odpadów
Szczelne rozwiązanie ograniczające rozlewisko
W szerszym opisie wanna wychwytowa pojawiła się w polskim prawie, w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 19 lutego 2020 roku, w kontekście magazynowania i składowania ciekłych odpadów palnych jako przykład szczelnego rozwiązania ograniczającego rozlewisko.
Podstawową funkcją wanny wychwytowej jest prewencja – zapobieganie wyciekom substancji niebezpiecznej: nie tylko do gleby czy instalacji deszczowej, ale przede wszystkim na obszar, w którym przebywają pracownicy nie zabezpieczeni przed kontaktem z taką mieszaniną. Skutkiem takiego nieoczekiwanego kontaktu może być utrata zdrowia pracownika (w skrajnych przypadkach nawet życia), wypadek lub pożar w obiekcie, uszkodzenie mienia oraz mandat i kary nałożone na przedsiębiorcę. Oczywiście nie wspominając już o kosztach utraconej substancji, które przy tym wszystkim wydają się być najmniej istotne.
Wanna wychwytowa = ochrona pracowników
“Na skutek powstałego w trakcie rozładunku, niewidocznego uszkodzenia zaworu, nastąpił wyciek substancji w magazynie, który doprowadził do poparzenia przechodzącego pracownika.” – takiej sytuacji można byłoby uniknąć, gdyby zawartość paletopojemnika wyciekła do odpowiednio dobranej wanny wychwytowej lub “rozwiązania ograniczającego rozlewisko”. Zauważmy więc, że wanna w tym przypadku chroni pracowników.
Gdy mamy do czynienia z pracą z substancjami niebezpiecznymi, przywołajmy Kodeks Pracy, artykuł 207: “Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Pracodawca jest zobowiązany również “reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy”.
Ideę ochrony środowiska, ale przede wszystkim pracowników niosą ze sobą kolejne rozporządzenia dotyczące Bezpieczeństwa i Higieny Pracy. W rozporządzeniu z 1997 roku czytamy w paragrafie 11: “Zakład pracy powinien być wyposażony w urządzenia zapobiegające zanieczyszczeniu lub skażeniu, w stopniu szkodliwym dla zdrowia ludzkiego: powietrza, gruntu oraz wód – substancjami chemicznymi, środkami promieniotwórczymi albo biologicznie zakaźnymi, w związku z produkcją bądź inną działalnością zakładu pracy.
Paragraf 95. 1. zawiera również wzmiankę o wannach: “Przy przechowywaniu ciekłego materiału niebezpiecznego w stałych zbiornikach należy: stosować odpowiednie zabezpieczenia przed rozlewaniem i rozprzestrzenianiem się zawartości zbiornika w razie jego uszkodzenia, jak np. wanny, rynny, koryta, zbiorniki rezerwowe.” Ważny również jest zapis w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2008 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, iż obowiązek Pracodawcy zapobiegania wypadkom lub chorobom ma być realizowany m.in: poprzez “nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej przed środkami ochrony indywidualnej”.
Z powyższego, można wnioskować, iż zabezpieczenia przed rozlewaniem się cieczy, takie jak wanny wychwytowe, powinny być:
- obowiązkową formą ochrony pracowników przed kontaktem z substancją niebezpieczną wynikającą z kodeksu pracy i rozporządzeń o bezpieczeństwie i higienie pracy
- wyposażeniem chroniącym przed wypadkiem powstałym na skutek wycieku (np. poślizgnięcie się pracownika, zwarcie w niedostatecznie chronionej instalacji)
- stosowane jako elementem postępu nauki i techniki
Wanna wychwytowa = ochrona środowiska
Zastosowanie wanny wychwytowej pozwala na uniknięcie lub zminimalizowanie przedostania się substancji niebezpiecznej do gleby i wód gruntowych. Prewencja wskazana we wcześniej omawianych rozporządzeniach, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zapobieganiu skażeniom wody, gleby i powietrza, obecna jest w przypadku aspektów środowiskowych głównie w dwóch aktach: Prawie wodnym z 2017 roku oraz Prawie ochrony środowiska. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska wskazuje, że przeciwdziałanie zanieczyszczeniom polega na zapobieganiu lub ograniczaniu wprowadzania do środowiska substancji lub energii. Ustawa ta wskazuje również, że “Eksploatacja instalacji oraz urządzenia zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska jest, z zastrzeżeniem art. 139, obowiązkiem ich właściciela, chyba że wykaże on, iż władającym instalacją lub urządzeniem jest na podstawie tytułu prawnego inny podmiot”.
Dodajmy również, że w omawianej ustawie znajdziemy definicję substancji niebezpiecznej: “(…) rozumie się przez to jedną lub więcej substancji albo mieszaniny substancji, które ze względu na swoje właściwości chemiczne, biologiczne lub promieniotwórcze mogą, w razie nieprawidłowego obchodzenia się z nimi, spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi lub środowiska; substancją niebezpieczną może być surowiec, produkt, półprodukt, odpad, a także substancja powstała w wyniku awarii”. Tutaj, w kontekście zagrożenia życia lub zdrowia ludzi, zalecałbym przypomnieć, że pracownicy pracujący z takimi substancjami, powinni być przez Pracodawcę poinformowani o potencjalnych zagrożeniach, posiadać wszelkie niezbędne środki ochrony osobistej oraz zbiorowej (w tym np. odpowiednio zabezpieczony magazyn substancji niebezpiecznych).
W europejskim jak i polskim prawie brakuje konkretnych zapisów: obecnie panuje dowolność w wyborze formy ochrony (ograniczniki, wanny, tace, inne) i ich materiału wytworzenia (m.in: stal, polipropylen, polietylen, PVC), ale nadrzędnym celem jest ochrona pracownika i środowiska. Pamiętajmy również o najważniejszym: jeśli takie rozwiązanie ma być skuteczne, powinno posiadać odpowiednio zaprojektowaną pojemność.
Dowiedz się więcej o wannach wychwytowych i wejdź na podstronę z naszymi produktami.